Na forach i w mailach często pytacie o jakieś sensowne publikacje, więc specjalnie dla Was „SPIS LEKTUR”
(Obok tytułu i autora znaczki w jakim języku są materiały)
Książki
- „Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań” Krzysztof Sztekmiler PL
Absolutny klasyk, malkontenci poznajdowali kilka błędów, ale polecam jako podręcznik podstawowy „must have” - „Połączenia” Tom Butler PL
Prawdopodobnie nie do kupienia, ale da się znaleźć w internetach.
Dzięki Grzegorz za propozycję. Tłumaczenie Piotr Madziar, czyli w języku polskim.
Książka bardzo podstawowa, ale też kompleksowo opisująca technikę sceniczną. Niezwykle cenna pozycja dla początkujących techników i realizatorów. - „Wykłady z psychoakustyki” Urszula Jorasz PL
Książka w bardzo naukowy sposób podchodzi do zjawiska jakim jest odbieranie i przetwarzanie dźwięku przez mózg człowieka.
Opisuje wiele aspektów anatomii i percepcji dźwięku.
Lektura dla mocno wciągniętych w badania naukowe albo można potraktować jako podręcznik akademicki z przedmiotu psychoakustyka.
Warto przeczytać, na co dzień mieć świadomość, ale niekoniecznie jest to lektura „must have”. - „Podstawy Elektroakustyki” Zbigniew Zyszkowski PL
Duże opracowanie dotyczące elektroakustyki.
Książka wydana w 1984 roku, ale przecież nawet lampy elektronowe w dzisiejszych czasach są wykorzystywane, więc oceniam, ze jest to dobry podręcznik do wchłonięcia zaraz po „Połączeniach” Butlera.
Ja dorwałem na allegro i chyba tylko w ten sposób lub za pośrednictwem antykwariatów można ją zdobyć. Moim zdaniem warto szukać, ponieważ 605 stron dość mocno naukowego języka po polsku to rarytas. - „Głośniki i zestawy głośnikowe” Jerzy Krajewski PL
Dosyć fajne opracowanie i podręcznik podstawowy dla inżynierów systemu i realizatorów oraz konstruktorów własnych arcydzieł grających. Dużo wiedzy i wzorów, ale warto poczytać jak to ta SEM wypycha tę membranę i czemu nie da się głośniej 🙂 - „Biblia Dźwiękowca” wg. ElectroVoice PL/ENG
Wydawnictwo powstało jako złożenie kilku zeszytów, poruszających rożne tematy techniki dźwiękowej. Znajdziemy w nim tematy z zakresu aparatury PA, akustyki pomieszczeń, wyjaśnienia i schematy połączenia i rozmieszczenia głośników, opracowanie dotyczące budowy głośników i zestawów głośnikowych, opracowanie o mikrofonach, opracowanie o filtrach i zabiegach korygowania sygnały audio za pomocą eq, rodzaje połączeń, zwrotnice, techniki mikrofonowe, dużo na temat ustawiania i podwieszania głosików (ale w latach 80-tych 🙂 ) oraz o konstruowaniu obudów głośnikowych….czyli taki zestaw streszczeń z różnych tematów.
Nie wiem czy jeszcze można coś takiego dostać, nawet nie pamiętam jak ja to zdobyłem….Warto przeczytać, bo w języku polskim, ale nie warto zadawać sobie trudu, żeby to zdobyć, jeżeli nie będziecie mogli tego dorwać - „Podstawy Sterowania Dźwiękiem w Pomieszczeniach” Andrzej Gołaś PL
Praca zbiorowa pracowników (pewnie studentów i ich referatów zaliczeniowych 🙂 ) AGH pod redakcją Andrzeja Gołasia.
Forma podręcznikowa, dużo wzorów z całkami i logarytmami, więc na pewno pozycja nie dla każdego, raczej dla ludzi z politechnik, którzy z matematyką są na bieżąco.
Mało jest w tej książce tłumaczenia, raczej przedstawienie problemu i analiza naukowa na wzorach. Jeżeli ktoś lubi w ten sposób kształcić się i rozgryzać problemy, będzie zadowolony, ja przeczytałem książkę pobieżnie bez wgłębiania się we wzory, więc dla mnie pozycja nijaka, może po prostu zbyt mądra dla mnie 🙂
Dla zainteresowanych spis treści :
-Ocena jakości akustycznej wnetrz
-Urządzenia elektroakustyczne
-Adaptacja akustyczna pomieszczeń (zwięźle w 10 stronach)
-Sterowanie dźwiękiem za pomocą filtracji cyfrowej
-Adaptacyjne układy sterowania dźwiekiem
-Układ adaptacyjny do sterowania dźwiękiem w przestrzeni ograniczonej
Jak widać już same tytuły rozdziałów dużo mówią o specyfice książki. - „Dźwięk Cyfrowy” Wojciech Butryn PL
Dosyć ciekawa pozycja, ponieważ mimo iż wydana w 2002 roku wydaje się być jak najbardziej aktualna. Autor opisuje, oczywiście w podstawowy sposób, zagadnienia takie jak : tor audio analogowy, przechodzi do systemów odtwarzania dźwięku (stereo, mono, dolby, DTS itd…), potem o systemach kodowania i kompresji (np. AC3, MP3, AAC, ATRAC), później o zapisie wielościeżkowym (opisuje np. Fostex D2424), dalej opisuje standardy cyfrowe (ADAT, AES/EBU, S/PDIF) i zjawiska z nimi związane np. synchronizacja źródeł.
Oczywiście dochodzi cała wiedza o kodowaniu A/D oraz pracy na systemach DSP……no i okazuje się, że to na ostro wkroczyło dopiero niedawno do świata dźwięku live….więc pora zapoznać się z podstawami. - „Instrumentoznawstwo i akustyka” Mieczysław Drobner PL
No i tu mam ciężko stwierdzić czy warto czy nie…..
Ja osobiście uważam tę książkę za ważną, ale tylko dlatego, że patrzę na swoją pracę głównie od strony muzycznej. Dla mnie realizacja dźwięku to użycie techniki w muzyce, którą nagłaśniam. Nie interesują mnie parametry i liczby, gałki i przyrządy pomiarowe, liczy się dla mnie czy coś dobrze brzmi czy źle brzmi, a wiedza techniczna i elektroniczna pomaga mi to okiełznać. Natomiast najważniejsza potrzebna jest mi wiedza z zakresu muzyki, estetyki muzycznej i np. instrumentoznawstwa, ponieważ dzięki tej wiedzy wiem jak mikrofonować instrumenty bez gorączkowego poszukiwania zdjęć na internecie. Mam świadomość, dlaczego nie chcę dźwięku skrzypiec lub wiolonczeli zbieranego z „efa” tylko spod mostka……to wszystko dała mi lektura tej książki.
Czy dla Ciebie ta wiedza jest potrzebna i ważna….oceń sam.
Jeżeli kochasz muzykę klasyczną, folkową czy ogólnie akustyczną i chciałbyś kiedyś zetknąć się z nagłośnieniem orkiestr symfonicznych i czuć się przygotowany do pracy z takim aparatem dźwiękowym, wtedy musisz przeczytać o instrumentoznawstwie. Jeżeli zaś lubisz dni miast i wszechobecny pop i rock i electro….wtedy szkoda czasu, bo do akustyce przeczytasz w książce Everesta (patrz niżej). - „Meyer Sound Design Reference For Sound Reinforcement” Bob McCarthy ENG
Jeżeli na poważnie wciągnęła Cię technika i realizacja, pora przeczytać tę pozycję.
Wszystko co potrzebne do zrozumienia tematów takich jak gainy, filtry, wzmacniacze, fale i zjawiska falowe, tworzenie systemów koncertowych PA i ich konfiguracja i wiele innych. - „Sound Systems Design and Optimization” Bob McCarthy ENG
Wyższa szkoła jazdy. Podręcznik dla inżynierów systemu i zaawansowanych realizatorów dźwięku. Technicy raczej nie znajdą w niej wartościowych wskazówek jak lepiej pracować, chyba, ze ktoś planuje zostać inżynierem systemu PA.
Zakres tej książki pokrywa się z najbardziej zaawansowanym szkoleniem firmy Meyer Sound SIM 3, czyli jak wykonywać pomiary, interpretować je i tworzyć zaawansowane systemy dźwiękowe w oparciu o najnowsze zdobycze techniki…..zabrzmiało filozoficznie, ale taka właśnie jest ta książka – nic w stylu „bierzesz tu i to do tego i działa”, a raczej „jak byśmy zwiększyli o 1,5 dB to faza będzie zgodna, ale już 2 dB spowodują rozfazowanie dróg, co widać na powyższym wykresie z pomiarów” - „Podręcznik Akustyki” – Alton Everest PL
Zacna pozycja w biblioteczce.
Nie przebrnąłem nigdy przez nią od dechy do dechy, ale ciągle z niej korzystam zerkając praktycznie co miesiąc, poszukując wyjaśnienia jakichś rozważań z zakresu akustyki. Warto mieć na półce, bo takich kompleksowych i tak wartościowych pozycji jest niewiele.
PDF-y
(w związku z częstymi zmianami na stronach, czyli również zmiany w linkach, nie podaję odnośników, tylko podaję tytuł i autora, znajdziecie sobie sami w google)
-
„Dopasowanie fazowe (czasowe) subbasów systemów nagłośnieniowych w praktyce” Maciej Błachnio PL
Wyjątkowy rodzynek wśród polskich materiałów szkoleniowych.
W dzisiejszych czasach, kiedy każdy szanujący się producent dostarcza nam wraz z aparaturą gotowy preset, inżynierowi systemu pozostaje jedynie wybrać rodzaj głośników, ich układ i zestroić fazowo całą aparaturę….o tym właśnie jest ta publikacja.
Jeżeli poznaliście Macieja, wiecie jak wartościowy jest materiał z Jego szkoleń.
POLECAM !!! - D.A.S AUDIO – dział Technical Articles na stronie www ENG
Firma DAS AUDIO wypuściła kilka ciekawych publikacji edukacyjnych.
Jedna z nich to „Line Arrays. How They Work” a druga to „Cardioid Subwoofer Set-up”.
Polecam obie oraz kilka innych dostępnych na stronie. - „Stereo and Surround” Helmut Wittek (Schoeps Microphones) ENG
Opracowanie jednego z najznamienitszych producentów mikrofonów na temat stosowania technik stereo oraz surround. Nie, nie tylko do nagrań studyjnych, overheady również mogą zostać ustawione w formie pary stereo i warto wiedzieć co taki zabieg przyniesie i czym się kierować przy wyborze AB/XY/ORTF.
Opracowanie znajdziecie w dziale „Articles and Papers” na stronie Schoeps-a. - SHURE – Materiały Edukacyjne PL
Na stronie jednego z największych producentów mikrofonów na świecie znajdziecie sporo materiałów edukacyjnych.
Celowo nie podaję konkretnego dokumentu, ponieważ wszystkie one są lekturą obowiązkową.
Znajdziecie artykuły o tym czym jest mikrofon, jak go używać, jakie są charakterystyki kierunkowe i czemu to jest istotne.
Znajdziecie również artykuły o mikrofonach bezprzewodowych i wiele innych cennych porad. - DPA – Meteriały edukacyjne w zakładce „Mic University” strony www ENG
Na stronie producenta fantastycznych mikrofonów (uwielbiam DPA 4099), w zakładce „Mic University” znajduje się sporo wiedzy dotyczącej stosowania mikrofonów i wyjaśnienia jak omikrofonować różne instrumenty.
Część z materiałów można pobrać w postaci PDF, resztę przeczytamy wprost na stronie www.
VIDEO
- DIGICO TV (ENG)
Jest to kurs video (za darmo) na stronie producenta konsolet, z obsługi konsolet Digico, na przykładzie SD 9, ale możecie być pewni, że jeżeli ogarniecie system operacyjny tego miksera, to poradzicie sobie nawet na flagowym SD 7, ponieważ różnica tkwi jedynie w większych możliwościach obliczeniowych, kilku dodatkowych opcjach oraz nieco zmienionym interface samej deski.
Sprawdziłem na własnej skórze – wyłącznie to szkolenie video (z niewielką pomocą kolegi, dla wyjaśnienia pewnych nieścisłości) pozwoliło mi ogarnąć konsoletę i wykonać koncert. Kilka miesięcy później pracowałem na SD 8 i rok później na SD10…..każdy obsługiwało się dokładnie tak, jak to pokazują na filmie. Szczegółowe zagadnienia dotyczące konkretnego modelu można zawsze doczytać z instrukcji, ale koncert spokojnie można przeprowadzić wyłącznie po takim szkoleniu. - SOUNDCRAFT Vi Seriess DVD (ENG)
Kurs video z obsługi mikserów serii Vi, dostępny za darmo na stronie producenta.
Żeby się do niego dokopać, trzeba wybrać mikser, który nas interesuje (np. Vi6 to flagowiec) i potem w menu wybrać „Video” i na dole pojawia się cała seria tutoriali, jak posługiwać się konsoletą Vi…
Podobnie jak z Digico, z Soundcraftem również zapoznawałem się początkowo z tego kursu, później godzinkę na magazynie i udało mi się bezproblemowo zrealizować koncert orkiestry symfonicznej na 48 wlotów, więc jakość kursu przetestowana na własnej skórze.
MAGAZYNY, STRONY WWW
- „Estrada i Studio” czasopismo i forum www PL
Warto! Każdy chyba od niej zaczynał, potem po prostu przestaje się czytywać, ale warto. Jedyne zastrzeżenia mam do forum, gdzie wypowiadają się różni znafcy, więc czasem temat jest śmietniskiem różnych dziwnych teorii opartych o pył księżycowy. - „Live Sound” – czasopismo PL oraz ENG
Bardzo fajny miesięcznik. Chyba najciekawsze są artykuły typu case study z największych firm nagłośnieniowych, wywiady ze świetnymi polskimi i zagranicznymi realizatorami i artykuły dla PRO-sów (pomiary, strojenie aparatury, koherencje i inne trudne słowa). Nie prenumeruję, ale czytuję co jakiś czas, jak mi wpadnie w ręce na zakupach albo w biurze zaprzyjaźnionych firm nagłośnieniowych. - www.prosoundweb.com – strona i forum dla wyjadaczy dźwiękowych ENG
Kopalnia wiedzy naukowej i praktycznej dot. realizacji dźwięku.
Szkoda czasu na opisywanie, po prostu musisz tam wejść i się zapoznać. - Dave Rat – blog realizatora ENG
Osobisty realizator Red Hot Chili Peppers i wielu innych gwiazd, na co dzień właściciel firmy nagłośnieniowej Rat Sound (L-acoustics K1), czyli poważny gracz w USA i ceniony realizator światowej klasy.
Pisuje, nagrywa filmy na YouTube, udziela wywiadów, chętnie opowiada o wszystkich swoich technikach realizacyjnych.
INNE
- „Systemy i rozwiązania instalacji elektrycznych w budynkach. Zasady ogólne” Andrzej Boczkowski SEP PL
Jeżeli nie masz pojęcia o prądzie, to musisz szybko się doszkolić. Nie chodzi o robienie uprawnień czy pisanie licencjatów z elektryki. Chodzi o codzienną praktykę i bezpieczeństwo w pracy. Nie ma koncertu bez prądu, więc podstawowe informacje o tym jakie mamy rodzaje połączeń i jakie są tego konsekwencje, kiedy można wykonać zerowanie ochronne, a kiedy należy bezwzględnie pozostać przy TNCS, czy można pomijać różnicówki jak wywala prąd po deszczu i jak porządnie uziemić scenę i całą aparaturę za pomocą ekwipotencjału…tego wszystkiego dowiesz się z darmowego opracowania i również kilku innych dostępnych w dziale „Opracowania” na stronie Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Z tych podręczników uczyłem się do egzaminu SEP 1 kV, także polecam serdecznie.
A same uprawnienia……jeżeli chcesz je zrobić, to zrób je sensownie, czyli przysiądź w książkach i poczytaj o prądzie i zabezpieczeniach, ponieważ pracodawcy chętnie będą Cię „zmuszali” do robienia instalacji prądowej, jeżeli będą wiedzieli, że masz uprawnienia SEP, a wtedy cała odpowiedzialność spada na Ciebie. Jeżeli nie wiesz co robisz i nie chcesz się tym zajmować, lepiej nie rób uprawnień, dla swojego i innych bezpieczeństwa. - „Ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia” Andrzej Boczkowski PL
Uzupełniająca, a właściwie dużo ważniejsza lektura od poprzedniej – jak mawiał mój dziadek : „Prąd nie frajer, na głupim się pozna”.
NIE DAJ SIĘ ZABIĆ, NIE ZABIJ INNYCH…..poczytaj o ochronie przeciwporażeniowej! - „Elektronika” A. Chwaleba, B. Moesche, G. Płoszajski PL
Z tej książki uczyłem się w technikum elektroniki. Prosto napisana, wszystkie możliwe działy potrzebne w dzisiejszej technice koncertowej. Z wiedzy zawartej w tej książce korzystam codziennie w pracy.
Jako uzupełnienie podręcznik „Elektrotechnika”, ale to już mało potrzebne, tylko dla fanatyków indukcji, reaktancji, zjawisk naskórkowości i innych elektrotechnicznych wygibasów, wzorów i obliczeń. - Mapp XT – Meyer Sound (ENG)
Symulator systemu nagłośnieniowego.
Jego idea polega na symulowaniu rozkładu dźwięku w wybranym obszarze.
Dzięki temu programowi można precyzyjnie zaobserwować rozkład ciśnienia akustycznego produkowanego przez głośniki, można zaobserwować zjawiska akustyczne interferencji głośników i rezultat jaki osiągniemy.
Program obsługuje do wyboru głośniki producenta Meyer Sound, jednak uniwersalność zjawisk akustycznych pozwala stosować go również do przewidywania zjawisk pomiędzy dowolnymi głośnikami innych producentów.
Najczęściej służy do ustalenia kątów w gronie Line Array oraz symulowanie ustawienia basów oraz wszelkich edukacyjnych doświadczalnych rzeczy….zamiast biegać z ciężkimi basami, można sobie symulować dowolne ustawienie i zobaczyć co się stanie jak……..
Program powstał dzięki wielu miesiącom żmudnych pomiarów w laboratoriach, dlatego wyniki które otrzymujemy są niemal identyczne z późniejszymi pomiarami na polu walki (sprawdzone nie tylko przeze mnie).
Do niedawna jedyny darmowy program tego typu, teraz konkurent L-acoustics wypuścił darmową wersję Soundvision 3. - MEYER SOUND – strona www (ENG)
Na stronie www firmy Meyer Sound można znaleźć tony materiałów edukacyjnych.
Jednym z najlepszych działów „Education” znajdziesz retransmisje webinarów, których tematyka w ponad godzinnym filmie rozciąga się od podstaw miksu live po zaawansowane (naprawdę zaawansowane!) użycie filtrów w procesorach głośnikowych.
Jest również kilka wywiadów tematycznych ze znanymi fachowcami…..ogólnie kopalnia wiedzy. - L-acoustics – Soundvision 3 (ENG)
Szczerze się przyznam, że nadmiar innych obowiązków nie pozwolił mi do tej pory uruchomić tego programu, więc jak wieść gminna niesie…….
Program, podobnie jak poprzednia pozycja na liście, służy do symulacji rozkładu dźwięku w obszarze nagłaśnianym. Planujemy sobie ustawienie głośników, wyznaczamy wszystkie strefy (np. balkony, przeszkody, wielkość obszaru) i otrzymujemy kolorowy rozkład symulowanego widma dźwięku w pomieszczeniu. Kolory pokazują natężenie dźwięku w danym miejscu oraz pokrycie lub ewentualne dziury w pokryciu dźwiękiem audytorium.
Fantastyczną opcją jest możliwość pobrania plików z wielu sal na całym świecie. Można zatem zobaczyć jak zawodowi inżynierowie nagłośnili O2 Arenę w Londynie czy Carnegie Hall. Można naprawdę wiele nauczyć się z samego studiowania czyjejś pracy. - L-acoustics – strona www (ENG)
Polecam również dział „SUPPORT” strony www tego producenta.
Tony materiałów na temat teorii line array oraz DOSC (ich patent na falowód systemów line array rodziny v-dosc oraz K), case study z dużych prestiżowych imprez oraz wszelkie informacje na temat ich produktów i „myśli technologicznej”. - AVID – Venue Standalone Software
Symulator miksera cyfrowego Venue, pobieramy ze strony www producenta, ale najłatwiej znaleźć wpisując w google ” Venue Standalone. Na dzień dzisiejszy wersja 3.0.
Za jego pomocą możemy obyć się z mikserem przed pierwszym spotkaniem, możemy też skonfigurować i zapisać na pendrive gotową scenę i później wgrać do miksera przed koncertem…..słowem wirtualny mikser.
Krążą legendy, że za pomocą laptopa podłączonego do FOH-racka można normalnie za pomocą tego programy zrealizować koncert 🙂
Sam wiele razy korzystałem, polecam przygotować sobie „scenę startową” z załączonymi aux-ami w każdym kanale i przygotować wstępnie routing konsolety, co zaoszczędzi jakieś 20 minut na placu boju. - Yamaha Studio Manager
Podobnie jak poprzednia pozycja, tylko do mikserów Yamaha.
Dostępny na stronie Yamaha Pro Audio w dziale „Downloads” - Soundcraft Virtual Vi
Jak wyżej, symulator offline konsolet Vi Series. - Kalkulatory kątów dla systemów Line Array :
-ArrayCalc dla głośników firmy D&B Audiotechnik
-VERTEC Line Array Calculator – systemy koncertowe firmy JBL
-Resolution 2 – kalkulator głośników firmy EAW
-LAPS 2 – kalkulator głośników firmy ElectroVoice
INNE 2
- „Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi” – Dale Carnegie PL
Postanowiłem dodać taką pozycję w szczególności dla monitorowców.
Większość naszej pracy zajmuje stworzenie show zgodnego z oczekiwaniami muzyków, organizatora i publiczności…..czyli mamy do czynienia z ludźmi.
Od naszej postawy, sposobu komunikacji zależy, czy zostaniemy odebrani jako „buc”, „pajac” czy „spoko gość” albo „profesjonalista”.
Książka traktuje o tym jak sprawić, żeby ludzie nas szanowali i doceniali oraz jak my możemy okazać szacunek innym i docenić ich wysiłki lub pomóc im spać się lepszymi (np. bardziej świadomymi muzykami), bez spinki i wytykania błędów.
Uważam, że taka wiedza „psychologiczna” jest warta więcej, niż wszystkie powyższe publikacje, ponieważ znam przypadki bezrobotnych speców, dużo mądrzejszych ode mnie, którzy po prostu nie potrafią współpracować z innymi ludźmi i tułają się od firmy do firmy, ponieważ nikt nie chce z nimi współpracować na dłuższą metę.
Umiejętności psychologiczne są często więcej warte, niż doskonała znajomość sprzętu, bo to one gwarantują nasze zatrudnienie i pozwalają nam awansować i pracować w coraz bardziej wymagających miejscach i z coraz poważniejszymi gwiazdami.
Jeżeli chcecie, żeby coś się znalazło na liście, piszcie w komentarzach, ale proszę o naprawdę sensowne pozycje, które szybko i sprawnie podnoszą poziom wiedzy, a nie o wynurzenia akustyko-teoretyków robiących doktorat z wpływu kurzu na oporność powierzchniową membrany głośnika 🙂